Vlaanderen voerde midden 2021 de vriendenerfenis in. Die techniek laat u toe om aan niet-familieleden of ‘verre’ familieleden een deel van uw nalatenschap over te maken zonder dat de fiscus het grootste deel inpikt.

Hou rekening met reservataire erfgenamen

Als u een testament opmaakt omdat u bepaalde personen wil begunstigen, dan moet
u in eerste instantie rekening houden met de wettelijke begrenzingen op het
onterven van uw naaste familieleden – de zogenaamde reservataire erfgenamen.

Als u geen reservataire erfgenamen heeft, of als u binnen de grenzen blijft,
mag u in uw testament zo ongeveer bepalen wat u wil.

Het tarief van de erfbelasting (de officiële naam van de Vlaamse
successierechten) is afhankelijk van: 

het bedrag; en

de familieband.

Partners en kinderen

Tussen echtgenoten en ten aanzien van kinderen/kleinkinderen en
ouders/grootouders, zijn de tarieven het laagst: van 3% tot 27%, maar er gelden
nog allerlei andere regels waardoor de erfbelasting verlaagd wordt.

Broers en zussen

Tussen broers en zussen zijn de tarieven als volgt:

vanaf 0,01 euro tot en met 35.000 euro: 25%;

vanaf 35.000,01 euro tot en met 75.000 euro: 30%; en

vanaf 75.000,01 euro: 55%.

Voorbeeld
Die tarieven zijn van toepassing op de netto-verkrijging van elke
broer of zuster afzonderlijk.
Zus A krijgt 30.000 euro en Zus B ook. Het
tarief is in beide gevallen 25%.
Dus A en B betalen elk 7.500 euro
erfbelasting (samen dus 15.000 euro).

Andere familieleden

Bij legaten aan derden en familieleden, verder dan broers en zussen, zijn de
tarieven:

vanaf 0,01 euro tot en met 35.000 euro: 25%;

vanaf 35.000,01 euro tot en met 75.000 euro: 45 %;

vanaf 75.000,01 euro: 55%.

Voor wie het verschil niet meteen ziet: kijk eens naar het tarief van de
middelste schijf.
Maar er is nog een verschil: deze tarieven zijn van
toepassing op het totaal van de netto-verkrijgingen van alle erfopvolgers.

Voorbeeld
Neef C en neef D krijgen allebei 30.000.
De erfbelasting
bedraagt:
• 35.000 à 25% = 8.750; en
• 25.000 à 45% = 11.250.
Totale
erfbelasting op 60.000 euro = 20.000 euro.
Omdat C en D evenveel krijgen,
betalen ze elk 10.000 euro belasting. 

Vriendenerfenis

De vriendenerfenis is mogelijk voor overlijdens vanaf 1 juli 2021.
Ze is
alleen mogelijk bij legaten aan “vrienden en verre familieleden” en wordt alleen
toegekend als de erflater in een testament één of meerdere natuurlijke personen
heeft aangeduid die de toepassing mogen vragen van de vermindering.

Onder het begrip “vrienden en verre familieleden” verstaan we de broers en
zussen en verder, én derden.

U moet in uw testament ook precies en ondubbelzinnig aanduiden aan wie u uw
vriendenlegaat overmaakt. Dat kunnen meerdere personen zijn; dat kan ook één
enkele persoon zijn.

Vermindering voor één vriend

In feite draait de vriendenerfenis om een verlaagd tarief van 3% op maximaal
15.000 euro.

Voorbeeld
U voorziet een legaat van 15.000 euro aan een vriend.
Zonder de
vriendenerfenis bedraagt de erfbelasting 3.750 euro (15.000 x 25%).
Dankzij
de vriendenerfenis betaalt uw vriend hierop 450 euro erfbelasting (15.000 euro x
3%).

Stel dat u 25.000 euro legateert aan die vriend, dan betaalt uw vriend op de
eerste schijf van 15.000 euro nog steeds 450 euro. Op de 10.000 euro daarboven
zijn de gewone tarieven van toepassing (10.000 euro x 25 % = 2.500 euro).
De
besparing zal dus nooit groter zijn dan 3.300 euro.

Is het geërfde bedrag minder dan 15.000 euro, dan is de vermindering uiteraard
ook lager.

Vermindering voor meerdere vrienden

Heeft u meerdere personen aangeduid, dan geldt de vermindering van 3% op maximum
15.000 euro, voor alle personen samen.

Voorbeeld 1
Laten we teruggrijpen naar het voorbeeld van de zusjes A en
B.
Zij betaalden samen 15.000 euro.
Als zij in het testament aangewezen
worden voor een vriendenerfenis, dan krijgen zij samen 3.300 euro vermindering.
De totale belasting bedraagt dan nog 11.700 euro (5.850 euro per zus).

Voorbeeld 2
Hetzelfde verhaal bij onze neven C en D. Zij waren samen 20.000
euro verschuldigd.
Zij zullen bij een vriendenerfenis ook 3.300 euro
vermindering krijgen; blijft: 16.700 euro of 8.350 euro per neef.

Wees precies

U moet in het testament aanduiden wie de vriendenerfenis zal genieten. Dat hoeft
geen authentiek testament te zijn. Ook een eigenhandig geschreven testament komt
in aanmerking.

Maar u moet wel duidelijk specifiëren dat deze of gene natuurlijke persoon of
personen van u een legaat krijgen dat u beschouwt als een vriendenerfenis. De
fiscus zal niet automatisch de vermindering toepassen als u een legaat doet aan
een vriend of broer of zus!

U kan in het testament zelfs aanduiden dat u de ene vriend wel een
vriendenerfenis wil geven (met vermindering), en de andere niet.

Voorbeeld
Nemen we nog eens de neefjes C en D. Als u enkel neef C een
vriendenerfenis geeft van 30.000 euro, en D gewoon 30.000 euro legateert, zonder
meer, dan wordt de erfbelasting als volgt berekend. De totale erfbelasting
bedraagt 20.000 euro, waarvan 10.000 euro voor elke neef. Maar neef C krijgt een
vermindering van 3.300 euro (en betaalt dus nog 6.700 euro), terwijl D de volle
10.000 euro moet betalen.

Er zijn dus heel wat mogelijkheden. Vergewis u van de mogelijkheden, want een
kleine fout in de bewoordingen kan u (of beter: kan uw erfgenamen) 3.300 euro
kosten.